Hajdelberg na Nekaru – središte nemačke nauke

Hajdelberg je sedište jedne od najstarijih obrazovnih institucija u Evropi, Univerziteta „Rupreht-Karl“, osnovanog 1386. godine, poznatog i kao Univerzitet u Hajdelbergu.

U njemu su delovali neki od najpoznatijih mislilaca i naučnika svih vremena: Georg Vilhelm Fridrih Hegel, Hans Georg Gadamer, Jirgen Habermas, Karl Oto Apel i Hana Arent.

Jedan od njegovih studenata, Karl fon Drajs je 1817. patentirao bicikl. Na ovom Univerzitetu, hemičari Poselt i Riman su otkrili da je nikotin glavni farmakološki aktivni sastojak duvana.

I pored ovako značajnih dostignuća i visoke reputacije profesora, Univerzitet je bio prva obrazovna institucija koja je izbacila sve studente i profesore jevrejskog porekla kada su nacisti došli na vlast.

Na Univerzitetu se danas nalaze mnogobrojne naučne institucije: Evropska molekularno-biološka laboratorija, Evropska molekularno-biološka organizacija, Nemački centar za istraživanje raka, Instituti Maksa Planka za medicinska istraživanja, astronomiju, nuklearnu fiziku i komparativno javno i međunarodno pravo.

Kroz Univerzitet su prošli brojni Nobelovci: Oto Mejerhof, Volfgang Keterle, Georg Vitig i Karl Boš, kao i Robert Vilhelm Bunzen.

Na tom Univerzitetu, sredinom i krajem 19. veka studirali su i neki od prvih Srba poslatih na školovanje u zapadnu Evropu, kao što su Kosta Cukić, Jovan Ristić, Jevrem Grujić, Ljubomir Kaljević, Sima Trojanović, Vladimir Jakšić, Ljubomir Nenadović, Svetozar Marković, Dimitrije Matić, Aćim Čumić i Tatomir Anđelić.

Hajdelberg na reci Nekar nalazi se u pokrajini Baden – Virtemberg, a jedan je od najstarijih gradova koji se prvi put pominje u 12. veku. Dokazi o naseljenosti ovog područja potiču još iz vremena praistorije.

Vilica  ,,Hajdelberškog čoveka“, pronađena 1907. godine u blizini Heidelberga, stara je oko 600.000 godina, a pripadala je homo erektusu i najraniji je dokaz postojanja ljudskog pretka u Evropi.

Na ovom mestu u 5. veku p.n.e. Kelti grade tvrđavu, koju iz neobjašnjenih razloga napuštaju dvesta godina kasnije. Tokom četrdesetih godina nove ere Rimljani na tom mestu grade svoje uporište i prvi drveni most. Rimljani ovdje ostaju do 260. godine, kada utvrđenje zauzimaju germanska plemena.

U 5. veku nove ere počinje era današnjeg Heidelberga. Tadašnje seoce Berghaim (doslovno „kuća na brdu“) prvi put pomenuto 769. godine, sada je centar modernog grada. Prvo spominjanje grada Heidelberga u pisanoj formi otkriveno je u dokumentima opatije Schönau, koja datiraju iz 1196. godine, što se i danas smatra godinom osnivanja grada, iako arheološki nalazi idu dublje u prošlost.

Stari grad, sa najdužom pešačkom zonom u Evropi, predstavlja veoma atraktivnu mešavinu srednjevekovnog i modernog. Takozvani Marstall, građevina u neoklasičnom stilu iz 19. veka, bio je skladište oružja za odbranu hajdelberškog dvorca, kasnije magacin, a od 1971. se koristi kao univerzitetski auditorijum. Kuća viteza sv. Georga (Zum Ritter Sankt Georg), izgrađena u stilu kasne renesanse, jedna je od malobrojnih građevina koja je preživela rat za nasledstvo i jedan je od najstarijih hotela koji neprekidno radi već 300 godina.

[banersredina]

Iznad reke, na strmom brdu obraslom šumom zvanom Kraljevski presto (Königstuhl), dominiraju ruševine Hajdelberške palate. Stari veličanstveni plemićki dvorac još uvek delimično u ruševinama, nekada je oduševljavao barokne pesnike. Oko 1.000 stepenica pored starih zdanja i palata odvešće vas do zamka. U zamku se nalazi Muzej nemačke farmacije, kao i jedna od nastarijih, ali sigurno i najvećih bačvi za vino od 195.000 litara.

Zamak je prvobitno bio podeljen na prizemlje zidano od kamena i gornje spratove od drveta. Postoje predanja koja kažu da je princ Filip (1476 – 1508) naredio da se pri gradnji dvorane ugrade stubovi koji su navodno bili iz srušene palate Karla Velikog. U dokumentima iz 1303. spomenuta su dva dvorca: jedan negde u brdima (uništen eksplozijom baruta 1537. godine) i drugi, niže, na čijem je mestu današnji zamak.

Donja palata i njeni vrtovi srušeni su nekoliko puta (za vreme Tridesetogodišnjeg rata i Rata za nasledstvo Pfalza). Kada je palatu pokušao da rekonstruiše izborni princ Karl Teodor, tokom rekonstrukcije 1764. godine, naišla je snažna oluja i od udara groma zapalila se i izgorela je gotovo cela konstrukcija.

Rekonstrukcija je propala, a palata prepuštena propadanju ostavši kao najčuvenija ruševina doba romantizma. Kasnije se koristila kao izvor kamena za gradnju – od njenog kamena napravljene su mnoge kuće u Heidelbergu. Ipak, grof  Karlo de Graimberga je od 1800. godine zaustavio uništavanje ostataka zamka.

Od tada pa do danas, palata je konstantno u fazi rekonstrukcije. Kraljevska dvorana izgrađena 1934. godine, danas se koristi za razne festivale, prijeme, balove i pozorišne predstave. Leti, tokom festivala, u dvorištu dvorca održavaju se koncerti, opere i mjuzikli. Iznad dvorca prolazi brdska žičara koja ide sa Trga Kornmarkt ka vrhu brda Königstuhl.

Delimično u upotrebi, delimično u fazi konzervacije i delom kao veličanstvena ruševina, zamak pruža uživanje svačijem oku. Odavde je prelepi panoramski pogled na crvene krovove starog grada, reku Nekar i impresivni stari most.

Preko mosta na severnoj obali Nekara prostire se šumovito brdo Heiligenberg ili Brdo svetaca, sa čuvenom šetačkom stazom „Aleja filozofa“. Ova aleja je dobila ime zahvaljujući filozofima i profesorima koji su baš na tom mestu šetali i razgovarali. Sa nje se pruža divan pogled na stari grad i dvorac, a na vrhu brda i danas postoje ostaci  iz vremena Kelta (tvrđave i hrama za molitvu).

Heidelberg je bio i ostao centar društvenih nauka još od osnivanja univerziteta 1386. godine. U to vreme bio je treći univerzitet na području Svetog rimskog carstva (posle Beča i Praga). U vreme humanizma i renesanse (XV-XVI vek) ovde su se vodile najžešće rasprave između Luterana i Kalvinista.

Tu je 1518. godine bio pozvan Martin Luter da obrazloži i brani svoje poglede i učenje. Moderni univerzitet potiče iz 1712. godine, a u njemu su stvarali neki od najpoznatijih filozofa i naučnika koji su doprineli da Univerzitet dobije reputaciju „kraljevske rezidencije intelekta“.

Na ovu bogatu prošlost podseća nas jedna od najstarijih biblioteka na svetu osnovana daleke 1421. godine, koja je i danas potpuno nedirnuta, zatim Univerzitetski muzej, ali i studentski zatvor koji je uglavnom služio za trežnjenje pijanih i malo bučnijih studenata.

Industrijska revolucija XIX veka nije ostavila mnogo tragova. Danas je 81,8% svih stanovnika zaposleno u tercijarnom sektoru ukljujući i turizam. Kao ostatak iz perioda romantizma, Heidelberg je širom sveta promovisan kao grad romantike, što privlači više od 3,5 miliona turista svake godine.

U proleće se održava Festival klasične muzike „Hajdelberško proleće“ kao i Međunarodni sajam uskršnjih jaja. Prve subote u junu i septembru, kao i druge subote u julu, dvorac i stari most su osvetljeni svetlima i vatrometom. Jesenji festival u starom gradu u septembru uključuje i srednjevjekovni sajam gde se mogu naći umetnički radovi i rukotvorine, kao i suveniri.